Thánh Anrê NGUYỄN KIM THÔNG (15/07)

Thánh Anrê NGUYỄN KIM THÔNG

(Năm Thuông) - Trùm Cả 

Địa sở Gò Thị  /  Gp QUY NHƠN (1790-1855)

 (Kính ngày 15 tháng 7)

BÀI I :

Thánh Anrê Nguyễn Kim Thông (còn có tên khác là Anrê Năm Thuông) sinh khoảng năm 1790 tại Gò Thị, một họ đạo lâu đời nhất của giáo phận Quy Nhơn, thuộc thôn Xuân Phương, xã Phước Sơn, huyện Tuy Phước, tỉnh Bình Ðịnh.

Thánh Anrê Năm Thuông là một người cha trong gia đình, có đời sống đạo đức, nhiệt thành. Ngài giáo dục con cái sống đạo tốt lành. Nhờ đó, Thiên Chúa đặc biệt ban thưởng cho ông có hai người con tận hiến cho Chúa là linh mục Nguyễn Kim Thư và nữ tu Anna Nhường, thuộc dòng Mến Thánh Giá. Ðược dân làng tín nhiệm, ngài đã có một thời gian làm Xã Trưởng, hết mình phục vụ dân chúng bất kể lương hay giáo. Về sau ngài được đề cử làm ông trùm họ, rồi được Ðức Cha Cuénot Thể đặt làm ông Trùm Cả phụ trách toàn thể hạt Bình Ðịnh.

Ngoài mẫu gương liêm chính, bác ái và tận tâm, ông trùm Cả còn thừa hưởng truyền thống của họ Gò Thị về lòng sùng kính Ðức Mẹ cách đặc biệt. Ngài siêng năng lần chuỗi Mân Côi hằng ngày, và xây một nhà nguyện dâng kính Trái Tim Vẹn Sạch Ðức Mẹ. Với uy tín sẵn có, ông trùm cả phụ tá đắc lực cho hàng giáo sĩ trong việc tông đồ, khéo léo trong việc tìm nơi trú ẩn cho các ngài trong thời bách hại. Ðức Cha Thể và nhiều linh mục đã tạm trú lâu ngày tại nhà ông trùm Cả. Hơn nữa ngài còn là ân nhân cả về vật chất lẫn tinh thần cho viện mồ côi trong vùng.

Trong thời gian ngài làm Ông Trùm Cả, một đứa cháu của  ngài tên là Út ,tên này vốn tính ngang tàng, phóng đãng, nên hay bị ngài quở mắng. Ðể trả đũa, đứa cháu ngang ngược này liền  viết một lá thư nặc danh gởi lên quan tỉnh, tố cáo ngài về tội chứa chấp hàng giáo sĩ. Thế là quan quân liền đến vây bắt ông trùm Cả cùng với bốn vị giáo sĩ khác, rồi bị giam vào ngục thất ở Bình Ðịnh.

Quan tỉnh vốn quen biết ông trùm Cả từ hồi ngài còn  làm Xã Trưởng, nhờ đó ông trùm Cả không bị đánh đập, và thỉnh thoảng lại còn được phép về thăm nhà. Ngài lợi dụng cơ hội này khuyên nhủ con cháu trung kiên với Chúa trong mọi hoàn cảnh. Ngài nói: "Tôi đã già, cũng chẳng ham sống lâu nữa. Tôi sẵn sàng chịu tù đày và chịu chết vì danh Ðức Kitô, nhất định tôi không vận động xin tha". Rồi ngài lại trở vào ngục thất trình diện.

Nhiều lần quan tỉnh gọi ngài ra công đường, nhỏ nhẹ khuyên ngài bỏ đạo. Quan nói: "Ông dẫm chân lên Thập Giá đi! Chỉ mình tôi và ông biết thôi, rồi về xưng tội là xong chứ có chi đâu". Ông trùm cả trả lời: "Không được, Thập Giá tôi tôn kính mà dẫm lên sao được". Và ngài khẳng định với quan: "Thà tôi chịu lưu đày và chết vì Chúa, chớ tôi không chối đạo". Sau ba tháng tù, ngài nhận được án phát lưu vào Mỹ Tho thuộc miền Lục Tỉnh, Nam Kỳ. Các con ngài dự định bỏ tiền vận động xin giảm án, nhưng ngài cản: "Các con cứ để Thánh ý Chúa thể hiện".

Ngài bị đày vào Vĩnh Long cùng với bốn tín hữu khác. Ông trùm Cả vì tuổi già sức yếu, lại phải mang gông cùm, nên bước đi một cách khó khăn mệt nhọc. Mỗi ngày phải đi bẩy tám dặm đường dài dưới ánh nắng gay gắt, tối đến lại bị tạm giam trong các đồn canh hay nhà tù địa phương. Ðược vài ngày, quân lính thấy ông trùm Cả đuối sức quá, sợ không đủ sức đi tới nơi nên thương tình tháo gông cùm ra cho ngài. Khi đi ngang qua tỉnh Bình Thuận, ông trùm cả may mắn gặp linh mục Nguyễn Kim Thư, con trai của ngài, và xin được lãnh bí tích giải tội.

Tại Chợ Quán, ngài được dịp gặp Linh mục Ðược, nhưng khi thấy tình trạng sức khỏe của ngài ngày càng suy yếu, Linh mục Ðược liền ban bí tích xức dầu cho ngài. Sau đó, ngài lại tiếp tục mang gông cùm đi xuống miền Tây. Bốn người bạn tù với ngài xuống Vĩnh Long trước, nên báo tin cho cha Bề trên Borelle Hòa về tình hình nguy tử của ngài. Cha Borelle liền cử một y sĩ đến Mỹ Tho chăm sóc cho ngài, nhưng không kịp nữa. Vào ngày ngày 15 tháng 7 năm 1855, khi vừa đặt chân đến nơi lưu đày thì Chúa đã gọi ngài về hưỡng phúc trên Thiên Ðàng. Ngài chỉ kịp đọc kinh Ăn Năn Tội, vài kinh Kính Mừng, rồi tắt thở.

Thi hài vị tử đạo được viên y sĩ của cha Borelle Hòa đưa về Cái Nhum (Vĩnh Long), và sau đó các con cái của ngài là linh mục Thư, ông Ngọc, ông Xa, dời về an táng ở nhà thờ Gò Thị. Hiện nay, tại Gò Thị còn ngôi mộ của ngài, nhưng hài cốt của ngài thì đã được di chuyển về Chủng Viện Làng Sông (cách Gò Thị 8km, cách Quy nhơn 10km  / Bình Ðịnh).

Ðức Thánh Cha Piô X suy tôn ông trùm cả Anrê Nguyễn Kim Thông (Năm Thuông) lên bậc Chân Phước ngày 02/05/1909.

Ngày 19 tháng 6 năm 1988, Ðức Thánh Cha Gioan Phaolô II đã phong ngài lên bậc Hiển Thánh.  **R

 

THÁNH AN-RÊ NGUYỄN KIM THÔNG – 118 VỊ TỬ ĐẠO VIỆT NAM . 

BÀI II :

Anrê Nguyễn Kim Thông (Năm Thuông), lý trưởng, thầy giảng ; sinh 1790 tại Gò Thị, Bình Ðịnh; chết 15 tháng 7 năm 1855, tại Mỹ Tho. Thánh Thuông, lý trưởng của làng, bị trục xuất vào lúc khởi đầu của cuộc bách hại đạo Công Giáo. Ngài chết rũ tù vì kiệt sức và đói khát trên đường lưu đày đến Mỹ Tho. được phong Á Thánh 1909.được phong thánh 19/06/1988 / Ngày Lễ kính 15 tháng 7.

Anrê Nguyễn Kim Thông, còn gọi là Năm Thuông, sinh năm 1790 tại Gò Thị, thôn  Xuân Phương, xã Phước Sơn, huyện Tuy Phước, tỉnh Bình Ðịnh / trong một gia đình đạo đức, được giáo dục theo tinh thần  Phúc Âm Chúa Kyto ,trong khuôn khổ Nho học thời đó . Ông Nguyễn Kim Thông lập gia đình, có chín người con, 6 trai, 3 gái. Người con trai thứ 8 là linh mục Giuse Nguyễn Kim Thư về sau cũng chịu xử chém vì đạo. Con gái út là Anna Nguyễn Thị Nhường, nữ tu Dòng Mến Thánh Giá.

Từ lúc còn trẻ, Nguyễn Kim Thông đã nổi tiếng đạo đức và khôn ngoan, nên sớm được tuyển vào hàng chức việc trong giáo xứ, và sau đó được Ðức Giám Mục Cuénot-Thể cử làm trùm họ ở Huyện. Ông Trùm Thông rất được dân làng trọng vọng, tôn ông là ông Trùm Cả trong làng, nên gọi là Trùm Cả  Năm Thuông.

Về mặt xã hội, Nguyễn Kim Thông có công khai phá rừng hoang, trưng khẩn ruộng đất, nên được triều đình ban thưởng thẻ vàng với tước hiệu “Cần Nông”.

Ðối với Giáo Hội, Anrê Nguyễn Kim Thông tận tâm giúp Ðức Cha Cuénot Thể mua  ruộng đất, xây dựng Tòa Giám Mục, mở chủng viện, tu viện, nhà dục anh và cơ sở nhà chung, đồng thời đảm nhiệm trọng trách cố vấn quản lý tài sản nhà chung để tạo phương tiện điều hành Giáo phận. Ngoài ra, Trùm Cả Năm Thuông còn lo bảo vệ Ðức Cha, các cha cùng các Thầy trong cơn bách hại đạo Chúa. Ông Trùm khéo léo sắp xếp cho các linh mục đi đây đó mở đạo trong vùng mà không gặp khó khăn. Nhà ông Trùm là chỗ tạm trú tốt cho các Cha mỗi khi các ngài có việc về Tòa Giám Mục Ðàng Trong đóng ở Gò Thị. Mọi chi phí ăn uống cho các Cha trong những ngày tạm trú đều do gia đình ông Trùm Cả đài thọ. Anrê Năm Thuông không bao giờ tiếc công tiếc của trong việc mở mang nước Chúa.

Anrê Nguyễn Kim Thông có một đức tin sắt đá, lúc nào cũng sẵn sàng hy sinh mạng sống mình vì danh Chúa cả sáng và vì phần rỗi đồng loại. Ðặc biệt, ông luôn tỏ ra nhân ái với mọi người, nhất là bênh vực người cô thế, giúp đỡ kẻ cơ hàn. Trong trách nhiệm xét xử việc làng, ông Trùm xét đoán theo lẽ công bình, rồi sau đó lấy của nhà gíup đỡ cho người nghèo thua kiện. Ông năng khuyến khích người xung quanh làm lành lánh dữ và răn bảo kẻ có tội sớm ăn năn cải tà quy chánh. Nhưng Ông cũng tỏ ra không kém thẳng thắn khiển trách những người ngoan cố, như đã có lần nhắc nhở đứa cháu hung hăng ,hoang đàng tên là Bảy Út, khiến tên này tự ái sinh lòng hiềm thù đặt điều tố cáo với các quan về Ông Trùm Cả. Thế là Anrê Nguyễn Kim Thông bị bắt giải về tỉnh vào năm 1853, năm Tự Ðức thứ 6.**R

Bị điệu ra trước tòa quan tỉnh tra vấn về các điều  bị tố cáo. Ông Trùm khiêm tốn, bình tĩnh ung dung trả lời : “Trong nhà tôi không có đạo trưởng. Còn việc tậu thuyền, mãi mã, sắm ghe, tích trữ lương thực, tôi chẳng hề có, xin quan cho đi khám xét. Tôi chỉ chuyên cần lo việc nông gia. Tôi không biết Tây Dương, không đem đường chỉ nẻo cho họ. Tôi cũng chẳng hề đi đâu mà mở đường sơn thủy, vận lương, chuyển binh cho giặc”. Không tìm ra chứng cớ về các điều cáo giác trên, bọn quan lại bèn truyền cho Ông Trùm “quá khóa”, tức là bước qua Thánh Giá, thì sẽ đươc tha về ,nhưng  Ông nhất quyết không tuân.

Quan bảo: “Kín đáo đạp lên thập giá đi, rồi về xưng tội”.

Ông Trùm đáp: “Thạch tín là thuốc độc, uống vô là chết, nhưng cũng có thuốc giải. Thế nhưng có ai liều mình uống thạch tín bao giờ ? Huống hồ là việc xúc phạm Thánh Giá như vậy”.

Thế là sau ba tháng bị giam giữ, Anrê Nguyễn Kim Thông nhận bản án chung thân  từ triều đình Huế gửi vào: Lưu đày biệt xứ vào Ðịnh Tường (Mỹ tho). Trên đường đi đày, tới Gia Ðịnh , Ông Trùm ngã bệnh. Có người muốn ra tay cứu Ông. Ông Trùm ngỏ lời cảm ơn lòng tốt của họ và xin hãy để Ông được vâng theo Thánh Ý Chúa. Tới Ðịnh Tường, bệnh tình của Ông Năm Thuông trở nên trầm trọng. Ngày 15-7-1855, sau khi kêu tên cực thánh ba Ðấng “Giêsu, Maria, Giuse”, Anrê Nguyễn Kim Thông yên giấc nghìn thu trong Chúa, chân vẫn còn mang nặng xiềng xích. Ông thọ 65 tuổi.

Anrê Nguyễn Kim Thông được Ðức Giáo Hoàng Piô X phong Chân Phước năm 1909 và Ðức Thánh Cha Gioan Phaolô II tôn phong lên bậc Hiển  .**R

Lời bất hủ: Quan khuyên ông bước qua Thập giá, ông trả lời: "Không được, Thập giá tôi tôn kính mà dẫm lên sao được". Ông khẳng định với quan: "Thà tôi chịu lưu đầy và chết vì Chúa, chứ tôi không chối đạo". Các con ông dự định bỏ tiền xin giảm án, nhưng ông cản: "Các con cứ để Thánh Ý Chúa được thể hiện".**R

 

HÀNH TRÌNH PHỤC VỤ

CỦA THÁNH AN-RÊ NGUYỄN KIM THÔNG .

BÀI III :

Phải đi cho trọn hành trình

Nhận được án lệnh lưu đày, thánh Anrê Thông bị áp giải từ Bình Định vào Mỹ Tho. Đường xa xôi diệu vợi, lại chập trùng hiểm trở. cổ mang gông, tay đeo xiềng nặng nề, nhưng thánh nhân vẫn kiên trì tiến bước leo đèo vượt suối và băng rừng. Vào đến Gia Định, quan Tổng Trấn cho phép ở lại đây, nhưng thánh nhân từ chối vì muốn đi cho đến đỉnh đồi Canvê của mình. Và khi đã tới Mỹ Tho, sức cùng, lực kiệt, ngài còn năn nỉ người ta dìu tới Gò Bắc ở cuối tỉnh, tới trại giam lưu đày vĩnh viễn được chỉ định. dù chỉ sống thêm ít phút. Thánh Anrê Thông đã hoàn tất hành trình chứng tá cho Thiên Chúa và đã tới đích Thiên Đàng vĩnh cửu.

Cuộc đời phục vụ.

Anrê Nguyễn Kim Thông sinh khoảng năm 1790 tại Gò Thị, một họ đạo kỳ cựu nhất của giáo phận Qui Nhơn, thôn Xuân Phương, xã Phước Sơn, huyện Tuy Phước, tỉnh Bình Định, cách tỉnh lỵ  20 cây số về hướng bắc. Ông còn có tên khác là Năm Thuông.

Là chủ một gia đình khá giả, đạo đức, ông Thông đã tận tâm giáo dục con cái sống đạo tốt lành. Hai người con của ông được Thiên Chúa ân thưởng đặc biệt là linh mục Nguyễn Kim Thư và nữ tu Anna Nhường, dòng Mến Thánh Giá. Dân làng tin nhiệm, có thời ông đã làm xã trưởng, nhiệt tình phục vụ dân chúng bất kể lương hay giáo. Về sau ông được để cử làm trùm họ và được Đức cha Cuénot Thể đặt làm trùm cả phụ trách toàn thể hạt Bình Định.

Ngoài mẫu gương liêm chính, bác ái và tận tâm, ông còn thừa hưởng truyền thống của họ Gò Thị về lòng sùng kính Đức Mẹ cách đặc biệt. Ông siêng năng lần chuỗi Mân Côi mỗi ngày, và kiến thiết một nhà nguyên dâng kính Trái tim Vẹn Sạch Đức Mẹ. Với uy tín sẵn có, ông phụ tá đắc lực cho hàng giáo sĩ trong việc tông đồ, khéo léo trong việc tìm nơi trú ẩn cho các ngài trong thời bách hại. Đức cha Thể và nhiều linh mục đã tạm trú lâu ngày tại nhà ông. hơn nữa ông còn là ân nhân cả về vật chất lẫn tinh thần cho các viện mồ côi trong vùng.

 

Xin nhận chén đắng.

Một người cháu của ông trùm cả tên là Út vốn tính ngang tàng, phóng đãng nên hay bị ông quở mắng. Để trả đũa, y viết một lá thư nặc danh lên quan tỉnh, tố cáo ông về tội chứa chấp giáo sĩ. Thế là quan quân liền đến vây bắt ông cùng với bốn giáo sĩ khác, rồi giam vào ngục thất ở Bình Định.**R

Quan tỉnh vốn quen biết từ hồi ông là xã trưởng, và trước đây được ông đãi ngộ rất hậu, nên tỏ ra rộng rãi với ông. Nhờ đó, ông trùm cả không bị đánh đập, và thỉnh thoảng lại được phép về thăm nhà. Ông lơi dụng cơ hội này khuyên nhủ con cháu trung kiên với Chúa trong mọi hoàn cảnh. Ông nói: “Tôi đã già, cũng chẳng ham sống lâu nữa. tôi sẵn sàng chịu tù đày và chịu chết vì danh Đức Kitô, nhất định tôi không vận động xin tha”. Rồi ông lại tình nguyện vào ngục trình diện.

Nhiều lần quan tỉnh gọi ông Trùm cả ra công đường, nhỏ nhẹ khuyên ông bỏ đạo. Quan nói: “Ông dẫm chân lên thập giá đi ! Chỉ tôi và ông biết thôi, rồi về xưng tội là xong chứ có chi đâu”.

Ông trả lời: “Không được, thập giá tôi tôn kính mà dẫm lên sao được”. Và ông khẳng định với quan: “Thà tôi bị lưu đày và chết vì Chúa chớ tôi không chối đạo”. Sau ba tháng tù, ông nhận được án phát lưu vào Mỹ Tho thuộc miền Lục tỉnh, Nam Kỳ. Các con ông dự định bỏ tiền vận động xin giảm án, nhưng ông cản: “Các con cứ để thánh ý Chúa được thể hiện”.

 

Uống cạn chén Chúa trao

Đường vào Nam xa xôi, cùng với bốn tín hữu, ông bị đày vào Mỹ tho. Ông Trùm cả vì tuổi già sức yếu, lại phải mang gông xiềng, nên bước đi một cách khó khăn mệt nhọc. Mỗi ngày chỉ đi được bảy tám dặm dưới ánh nắng gay gắt, tối đến đoàn tù nhân được tạm giam trong các đồn canh hay nhà tù địa phương. Được vài ngày, quân lính thấy ông Trùm cả đuối sức qua, sợ không đủ sức đi tới nơi thì thương tình tháo gông xiền cho ông. Khi đi ngang qua tỉnh Bình Thuận, ông may mắn gặp linh mục Nguyễn Kim Thư, con trai ông và xin lãnh bí tích Giải tội.

Tại Chợ Quán, thấy tình trạng sức khỏe của ông ngày càng suy yếu, cha Được ban bí tích Xức Dầu cho ông. Sau đó, ông lại tiếp tục mang gông xiền đi xuống miền Tây. Bốn người bạn tù với ông xuống Mỹ tho , có báo tin cho cha bề trên Borelle Hòa về tình hình nguy tử của ông. Cha Borelle liền cử một y sỹ đến My Tho chăm sóc nhưng không kịp nữa. Vị chứng nhân của Chúa khi đặt chân đến nơi lưu đày được chỉ định, mới kịp đọc kinh ăn năn tội, vài kinh kính mừng, rồi tắt thở đang khi cầu nguyện với Đức Trinh Nữ Maria. Hôm đó là ngày 18 tháng 7 năm 1855.

Thi hài của vị tử đạo được viên y sĩ của cha Borelle Hòa đưa về Cái Nhum (Vĩnh Long), và sau đó là các hiếu tử Thư, ông Ngọc, ông Xa dời về anh táng ở nhà thờ Gò Thị. Hiện nay, tại Gò Thị còn lăng mộ của ông, nhưng hài cốt đã được di chuyển vể chủng viện Làng Sông  (Bình Định).

Đức Thánh Cha Piô X suy tôn ông Trùm cả Anrê Nguyễn Kim Thông lên bậc chân phước ngày 02.5.1909. Ngày 19-06-1988, Đức Gioan Phaolô II suy tôn ngài lên bậc Hiển thánh.     **R   

Đứa cháu đời thứ năm / Yuse Luca .