Chữ NHẪN của Người xưa

CHỮ “NHẪN” CỦA KHỔNG TỬ

Nhan Uyên là người ham học, tính tình tốt bụng, là một đệ tử đắc ý của Khổng Tử. Ngày nọ trên đường đi làm, Nhan Uyên thấy một đám đông ồn ào trước của tiệm vải, anh bước đến hỏi ,mới biết đang có tranh chấp giữa người mua và người bán vải, chỉ nghe người mua hét lớn “3x8=23, sao ông cứ đòi ta 24 đồng ?”

Nhan Uyên bèn đến trước mặt người mua và nói: “Vị đại ca này, 3x8=24 sao lại có thể là 23 được? Anh tính sai rồi, không nên cãi lộn ầm ĩ nữa”. Người mua không phục, chỉ thẳng mặt Nhan Uyên nói: “Ai cần ngươi phân xử, ngươi biết tính toán sao, muốn phân xử chỉ có cách tìm Khổng phuTử , đúng hay sai hãy để ông ấy định đoạt. Đi ! Ta hãy tìm ông ấy phân xử”.

-   Được, nếu Khổng Tử phu nói anh sai, vậy xử lý sao ? Nhan Uyên đáp.

-   Người mua bèn nói: “Nếu ta sai, hãy lấy đầu ta. Còn nếu nhà người sai thì sao ?

-   Nhan Uyên trả lời: “Nếu tôi sai, tôi sẽ từ quan”.

Hai người đánh cược với nhau như thế và cùng đi tìm Khổng Tử.

Và câu trả lời của Khổng Tử là: 3x8=23. “Nhan Uyên ! Con thua rồi, lấy mũ quan xuống đem trả cho người ta đi”. Nhan Uyên trước giờ cũng chưa từng cãi lại sư phụ, thế là anh đành tháo mũ xuống giao cho người mua kia. Nhưng hẳn nhiên là anh ta không phục và cho rằng Khổng Tử đã già, đâm ra hồ đồ nên anh ta không muốn học ông ta nữa.

Ngày hôm sau Nhan Uyên quay lại nhà thầy ,lấy cớ là có việc, muốn xin nghỉ học. Khổng Tử rất rõ tâm tư Nhan Uyên nhưng không nói gì, chỉ gật đầu đồng ý. Và trước khi từ biệt, ông cũng không quên dặn dò Nhan Uyên hai câu:

“Ngàn năn cổ thụ không náu thân

Sát nhân không rõ, chớ động thủ”

Trên đường về, gió thổi mây dâng, sấm rung chớp giật, trời muốn đổ mưa to, Nhan Uyên tiến đến một cây đại thụ mục rỗng ruột bên ven đường, muốn tránh mưa, anh đột nhiên nhớ lại lời Khổng Tử đã nói “Ngàn năm cổ thụ không náu thân, Sát nhân không rõ, chớ động thủ”, anh cũng nghĩ mình  nên tránh xa cái cây này. Vừa rời đi một lúc, một tiếng sét đã đánh tan cây cổ thụ kia.

Nhan Uyên kinh ngạc “Câu đầu mà Sư phụ nói đã ững nghiệm rồi sao, chẳng lẽ ta còn có thể sát nhân ư ?”. Về tới nhà thì trời cũng đã khuya, không muốn kinh động người nhà, Nhan Uyên dùng bảo kiếm mang theo bên mình để đẩy chốt cửa phòng, nơi thê tử anh đang ngủ. Khi đến bên giường ,Nhan Uyên vô cùng tức giận khi thấy đến hai người đắp chung một cái chăn, bèn giơ kiếm định chém, anh lại nghĩ đến câu thứ hai của Khổng Tử “Sát nhân không rõ chớ động thủ”, bèn đốt đèn lên xem. Hóa ra một người là thê tử, người kia là muội muội của anh. Ngày hôm sau Nhan Uyên quay trở lại, thấy Khổng Tử ,liền quỳ xuống nói: “Sự phụ, hai câu người nói đã cứu 3 mạng người là con, vợ con và muội muội của con đó, sao Người lại biết trước chuyện gì sẽ xảy ra vậy?”. Khổng Tử đỡ Nhan Uyên dậy và nói: “Ngày hôm qua thời tiết khô, nóng, thầy đoán chừng sẽ có cơn mưa dông nên ta nhắc nhở con ngàn năm cổ thụ không náu thân, con lại đang mang khí bực trong người, trên thân đeo bảo kiếm cho nên ta khuyên con sát nhân không rõ chớ động thủ.”

Nhan Uyên vừa bái lạy vừa nói “Sự phụ liệu sự như thần, đệ tử mười phần kính nể”. Khổng Tử lại nói tiếp: ‘Ta biết rõ con xin phép về nhà nghỉ học là lấy cớ, thật ra con cho rằng ta già rồi nên hồ đồ , không muốn học ta nữa. Con nghĩ xem, ta nói 3x8=23 là đúng, vì nếu người mua kia thua thì đây là một mạng người rồi đấy, vậy con nói xem chức vụ quan trọng hay mạng người quan trọng hơn ?”.

Nhan Uyên bỗng nhiên tỉnh ngộ, quỳ gối trước mặt Khổng Tử mà thưa: “Sư phụ trọng đại nghĩa, coi nhẹ tiểu tiết, đệ tử tưởng rằng sự phụ vì lớn tuổi mà thiếu minh mẫn, đệ tử hổ thẹn vạn phần”. Từ đó về sau bất luận Khổng Tử đi đến đâu Nhan Uyên theo đến đó, không chịu rời sư phụ nửa bước.******

****Câu chuyện này gợi ta nhớ đến lời dạy của người xưa: ‘Lùi một bước biển rộng trời trong”. Đúng như vậy, đôi khi bạn tranh đấu giành cho được điều mà bạn cho là lẽ phải, nhưng điều mà bạn mất đi có lẽ còn quan trọng hơn. Nếu bạn biết nhường nhịn và lắng nghe phân rõ sự tình nặng nhẹ, đừng cố gắng tranh giành ,để rồi sau lại hối hận không kịp.

Điều thực tế : trong khi chúng ta hơn thua với khách hàng, thì thắng ấy cũng là thua (khi sản phẩm mới cần đổi mẫu, bạn sẽ biết). Khi bạn hơn thua với ông chủ, thì thắng ấy cũng là thua vì cuối năm lúc Ông chủ đánh giá thành tích, bạn sẽ biết rõ kết quả. Khi hơn thua với người già thì thắng ấy cũng là thua (người ta không để ý tới bạn đâu, bạn vẫn phải tự mình làm thôi). Khi hơn thua với bằng hữu, thắng ấy cũng là thua (nếu làm không tốt thì sẽ mất đi một người bạn).

Trong tất cả mọi vấn đề thì chữ “Nhẫn” rất là trọng yếu. Bất luận điều gì chưa rõ, thì không nên tức giận hay buông lời lỗ mãng, hãy tìm hiểu kỹ sự việc, rất có thể nguyên nhân đó ở nơi chính bản thân bạn. Khi hiểu được vấn đề thì hãy cùng nhau bàn bạc để giải quyết, nếu không, sai một ly (niệm) có thể sẽ hỏng một đời, thật sự rất đáng để ta suy gẫm.

Lá trà nhờ nước sôi mới có thể tỏa ra mùi hương thơm ngát, sinh mệnh con người vượt qua bao trắc trở mới để lại tiếng thơm cho đời. Hiểu được điều đó bạn sẽ luôn luôn cảm ơn cuộc đời và đây chính là niềm hạnh phúc  **R

Sưu tầm (Tiểu Thanh dịch)